این کتاب تحقیقی است درباره مبارزات ضد استعماری “امیرکبیر” که در هفت بخش سامان یافته است. در ابتدای کتاب تصویری از اوضاع و احوال کشور قبل از زمامداری امیرکبیر ترسیم میگردد; سپس اقدامات و اصلاحات و مبارزات او بر ضد استعمار و عمال استعمار بازگو میشود و پس از آن، وضع کشور پس از سقوط امیرکبیر و تجدید استعمار بررسی و ارزیابی میگردد.
در بخش اول به “عوامل خاص تربیت امیرکبیر” اشاره شده است. بخش دوم به اوضاع “پیش از امیر” مربوط میشود که شامل دو فصل “آثار شوم پیمان ترکمان چای” و “در راه احراز کرسی صدارت” است. بخش سوم تحلیلی از “سیاست داخلی امیرکبیر” که این موضوعات را “تمرکز قدرت یا مبارزه با ملوک الطوایفی”، “تنظیم بودجه یا مبارزه با استعمار اقتصادی”، “تشویق صنعت و تکثیر ثروت”، “تقویت بنیه دفاعی”، “نهضت فکری و علمی”، “امیرکبیر و مذهب”. بخش چهارم با عنوان “سیاست خارجی امیرکبیر” از این مباحث تشکیل شده “امیر و نفوذ استعمارگران”، “جلوگیری از مداخله خارجی در امور داخلی”، “جاسوسی به نفع اجانب”، “استفاده از مذهب”، “امام زمان”، “اسناد جاسوسی”، “امیرکبیر و اقلیتهای مذهبی”، “امتیار بیگانه، یا دزدی رسمی”، “امتیاز حکومت بر خلیجفارس”، “افغانستان”، “کارشکنی بریتانیا و نقشههای دیگر امیر”. پایان کار و سرنوشت امیرکبیر موضوع بخش پنجم کتاب است. در بخش ششم نیز قضاوتهای دیگران و سخنان و نوشتههای صاحب نظران درباره امیرکبیر آمده است. آخرین بخش کتاب نیز به اوضاع ایران پس از امیرکبیر اختصاص یافته “عقبگرد در سیاست خارجی”، “امتیاز رویتر یا استعمار بی پرچم” و “دوران امتیازات”. کتاب با فهرست مطالب و اعلام به پایان میرسد.
در اوستا یشت، نام بخشی از کتابِ اوستا، کتاب دینی زرتشتیان است. یشتن در زبانِ پهلوی، بمعنای ستودن و عبادت کردن است. در اوستا، ۲۱ یشت و به نامهای گونهگون وجود دارد و در آنها عناصرِ مهم از دیدگاهِ مزدیسنا ستوده میشوند.
یَسنَه یا یسنا نام مهمترین نسک اوستای کنونی است که ۷۲ هات (فصل) دارد و گاهان پنجگانه زرتشت (گاتاها) نیز جزو همین ۷۲ هات بشمار میآید. در این نوشتهها یزدانها به مراسم فرا خوانده میشوند و دستور العمل مراسم داده میشود. مانند بقیه نسکهای اوستا یسنا نیز به صورت سرود نوشته شده است.
در این کتاب مطالب بیشتر عبارت از افکاری است که من نخواسته ام آنها را با شاخ و برگ حوادث و وقایع توام کنم. من فکر می کنم که در هر کتابی (ولو افسانه) ممکن است افکاری وجود داشته باشد که توجه انسان را جلب نماید ولی افکار مزبور که در شاخ و برگ حوادث مختلف پیچیده شده، کمتر به نظر می رسد. از آن گذشته، از آغاز پیدایش کتاب تا امروز، حوادث و سوانح بشری و مصائب پیوسته یکنواخت بوده و لذا تکرار آنها اگر خسته کننده نباشد باری جلب توجه هم نخواهد کرد. این است که من در این کتاب، از تکرار حوادث و مصائب خودداری کرده ام و در عوض افکاری را هم که ممکن است در لفافه ی حوادث هر افسانه ای پیدا کرد، بدون شاخ و برگ و حاشیه به نظر شما می رسانم.
فایده ی این اسلوب این است که اولا وقت شما تلف نمی شود و به جای اینکه یک کتاب را از اول تا آخر بخوانید تا بتوانید یک فکر از آن بفهمید، بدون خواندن آن کتاب، بدان فکر و نظریه پی خواهید برد.
دوم اینکه در ضمن مطالعه، حواس شما بر اثر خواندن وقایع بدون اهمیت، و احیانا کودکانه که در بسیاری از رمان ها و نمایشنامه ها دیده می شود، متفرق نخواهد گردید و اقلا این افکار بدون پیرایه، این مزیت را دارد که از صحنه سازی عاری است.
به طوری که در صفحات آینده خواهید دید، در این یادداشت ها مسائلی وجود دارد که خود من نمی توانم جواب همه را بدهم و تعداد سوال ها بیش از جواب هاست. ولی باید دانست که اگر ما می توانستیم فقط به یکی از سوالات جواب بدهیم، به تمام اسرار دنیا پی می بردیم، و حل همان یک مسئله کافی بود که تمام اسرار دنیا را برای ما آشکار کند، زیرا در این جهان، همه چیز مثل حلقه های یک رشته زنجیر محکم به هم پیوسته است، و همین که یک حلقه به دست آمد، سایر حلقه ها، چه در جلو و چه در عقب، به دست خواهد آمد.
شما از خواندن این یادداشت ها و افکار، معلومات زیادی کسب نخواهید کرد. اما در عوض، ممکن است حس کنجکاوی شما را بیدارنماید، و سبب شود که برای فهم مسائل دیگر، بیشتر آماده باشید.
این یادداشت ها به طور منظم تدوین نشده که مطالب آن به طرزی منظم در پشت سر هم بیایند، بلکه بدون نظم بوده و همان طوری که به فکر من می رسد، روی کاغذ آمده است و علاوه بر بی نظمی در این یادداشت ها، مطالب ضد و نقیض هم یافت می شود. ولی من که با حقارت اعتراف می کنم چیزی نمی دانم، بیم از آن ندارم که گفته ی دیروز خود را امروز تکذیب کنم و چیزی بگویم که برخلاف گفته ی دیروز است.
برای من زحمتی نداشت که این یادداشت ها را طبقه بندی نمایم و هر موضوعی را در یک فصل جا بدهم، اما فکر کردم که خواننده کسل خواهد شد. به علاوه، این طبقه بندی دلیل بر این است که نویسنده ی پرمدعی است و خیال می کند که چیزی می داند و تصور می نماید که می تواند چیزی به دیگران بیاموزد. ولی من چیزی نمی دانم که بتوانم به دیگران بیاموزم.
من می توانم بحث مربوط به هریک از این یادداشت ها را طولانی کنم و سعی نمایم که دامنه ی بحث را به جاهای دور بکشانم، لیکن آزمایش های گل کاری و باغبانی به من آموخته است که اگر انسان برای وجین علف های هرز خیلی باغچه را بیل بزند، ممکن است ریشه ی گل و گیاهان مفید را نیز خشک نماید، به طوری که بهتر است که اصلا اقدام به این کار نکند که مبادا در آخر کار چیزی برای او باقی بماند.
لذا هنگام نوشتن این افکار، من ترجیح دادم که بحث را طولانی نکنم که مبادا وقتی به جاهای دور کشانیده می شود، باعث ناامیدی گردد.
این کتاب تحقیقی است درباره مبارزات ضد استعماری “امیرکبیر” که در هفت بخش سامان یافته است. در ابتدای کتاب تصویری از اوضاع و احوال کشور قبل از زمامداری امیرکبیر ترسیم میگردد; سپس اقدامات و اصلاحات و مبارزات او بر ضد استعمار و عمال استعمار بازگو میشود و پس از آن، وضع کشور پس از سقوط امیرکبیر و تجدید استعمار بررسی و ارزیابی میگردد.
در بخش اول به “عوامل خاص تربیت امیرکبیر” اشاره شده است. بخش دوم به اوضاع “پیش از امیر” مربوط میشود که شامل دو فصل “آثار شوم پیمان ترکمان چای” و “در راه احراز کرسی صدارت” است. بخش سوم تحلیلی از “سیاست داخلی امیرکبیر” که این موضوعات را “تمرکز قدرت یا مبارزه با ملوک الطوایفی”، “تنظیم بودجه یا مبارزه با استعمار اقتصادی”، “تشویق صنعت و تکثیر ثروت”، “تقویت بنیه دفاعی”، “نهضت فکری و علمی”، “امیرکبیر و مذهب”. بخش چهارم با عنوان “سیاست خارجی امیرکبیر” از این مباحث تشکیل شده “امیر و نفوذ استعمارگران”، “جلوگیری از مداخله خارجی در امور داخلی”، “جاسوسی به نفع اجانب”، “استفاده از مذهب”، “امام زمان”، “اسناد جاسوسی”، “امیرکبیر و اقلیتهای مذهبی”، “امتیار بیگانه، یا دزدی رسمی”، “امتیاز حکومت بر خلیجفارس”، “افغانستان”، “کارشکنی بریتانیا و نقشههای دیگر امیر”. پایان کار و سرنوشت امیرکبیر موضوع بخش پنجم کتاب است. در بخش ششم نیز قضاوتهای دیگران و سخنان و نوشتههای صاحب نظران درباره امیرکبیر آمده است. آخرین بخش کتاب نیز به اوضاع ایران پس از امیرکبیر اختصاص یافته “عقبگرد در سیاست خارجی”، “امتیاز رویتر یا استعمار بی پرچم” و “دوران امتیازات”. کتاب با فهرست مطالب و اعلام به پایان میرسد.
تحقیقات این کتاب جزء برنامه ای برای تجهیز موزه فیلد از اطلاعات خاورمیانه بوده که پس از برنامه مطالعاتی این گروه تحقیقاتی در عراق انجام شده است. پس از ایران نیز گروه عازم قفقاز شد. این گروه در عراق، ایران و قفقاز بیش از ۲۵۰۰ نفر را مورد مطالعه قرار دادند. مطالعه در ایران در اوت و سپتامبر ۱۹۳۴ ( مرداد و شهریور ۱۳۱۳ انجام شده است. ). فیلد در مقدمه کتاب خود اشاره می کند که علی اصغر حکمت و آندره گدار به او پیشنهاد انجام برنامه انسان شناسی کامل ایران را دادند که ظاهرا این طرح هرگز به مرحله اجرا درنیامد.گروه تحقیقاتی به سرپرستی فیلد، برای انجام دوره تحقیقات مجوز رسمی از دولت ایران گرفتند. این گروه کار خود را از شیراز آغاز و با انجام تحقیقات و اندازه گیری بدن انسان و جمع آوری نمونه های گیاهی، حبوانی و نیز عکسبرداری دنبال کردند. در این مسیر، گروه تحقیقاتی فیلد در اصفهان، شهرری و برخی نقاط دیگر ایران، به بررسیها در حوزه انسان شناسی جسمانی و نیز جمع آوری نمونه های گیاهی و حبوانی پرداختند.
محتویات این کتاب چنین است : فهرست، قسمت اول : سرآغاز، مقدمه، سرزمین و مردم ایران، مردم ایران [ ایالات شمال و شمال غربی، گروههای نژادی، مازندران، گیلان، خمسه، قزوین، آذربایجان، کاشان، لرستان، خوزستان، بختیاری گرمسیر، اصفهان، فارس و بنادر خلیج، لارستان و بندر عباس، کرمان، بلوچستان، سیتان، یزدع خراسان، سمنان و دامغان، تقسیمات جدید ایران، مردم شناسی جسمانی ایران , مطالب مربوط به استخوان بندی، روش و تکنیک اندازه گیری، یهودیهای اصفهان، اطلاعات تطبیقی درباره یهودیهای آسیای جنوب غربی و قفقاز، روستائیان یزدخواست، ده نشینان کناره، لرهای پشت کوه، کارگران ری وافراد متفرقه، مقایسه چهارگروه ایران، تجزیه نژادی جمعیت ایران، موقعیت نژادی ساکنان ایران] قسمت دوم : فهرست قبائل و کتابنامه و فهرست اعلام و لوحه ها
این کتاب در ۹۲۰ صفحه به همراه ۱۴۴ عکس و به ضمیمه نقشه های بسیار در سال ۱۳۴۳ در تهران در دوهزار نسخه به چاپ رسیده است.
شرحی کوتاه درباره زبان آرامی: زبان آرامی عضوی از زبانهای سامی است که بیش از ۳٬۰۰۰ سال قدمت دارد. زبان آرامیها، زبان اداری امپراتوریها و حتی کاهنان بودهاست. زبان اصلی بخش عمدهای از کتابهای آسمانی دانیال و عزرا و زبان کتاب تلمود است. آرامی را زبان عیسی دانستهاند و امروزه هنوز زبان مادری اقلیتهای کوچک متعددی است. امروزه تعدادی از جوامع که بیشتر آنها آشوری هستند به زبان آرامی جدید تکلم میکنند. این زبان اکنون در حال انقراض محسوب میشود.آرامی از خانواده زبانهای افرو آسیایی است و درر میان زبانهای متعدد این خانواده از زیر شاخه سامی محسوب میشود. آرامی قسمتی از گروه زبانهای سامی شمال غرب است که همچنین شامل زبانهای کنعانی مثل زبان عبری میشود.
پله پله تا ملاقات خدا کتابیاست نوشتهٔ عبدالحسین زرینکوب. این کتاب در مورد زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلالالدین محمد بلخی (رومی) میباشد. عبدالحسین زرینکوب در این کتاب بر خلاف سایر تألیفات خود از دادن مراجع و منابع مختلف و متعدد در داخل کتاب خودداری کرده و همه مطالب را به قلمی بسیار ساده، روان و عامه فهم نوشته است. عنوان کتاب یادآور این بیت دفتر سوم مثنوی معنوی است: از مقامات تبتل تا فنا، پله پله تا ملاقات خدا.
این اثر راه تازهای به شناخت حافظ درباره زندگی و اندیشه او به خواننده ارائه میدهد. این کتاب، غزلیات حافظ را مورد بررسی قرار داده و خصوصیات حافظ، احوال و افکار وی را بیان و شرح میدارد. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۴۹ منتشر گردید و در سال ۱۳۸۶ به چاپ یازدهم رسیده است.
محمد غزالی فرزند محمد فیلسوف، متکلم و فقیه ایرانی و یکی از بزرگترین مردان تصوف سدهٔ پنجم هجری است. نام کامل وی: ابی حامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی، ملقب به حجتالاسلام زین الدین الطوسی، است
تأدیب النسوان یا تأدیب النساء کتابی مردسالارانه و زنستیز است که نویسنده در آن با لحنی طنزآمیزمردان را در رفتار با زنان و دخترانشان نصیحت میکند. این کتاب در اواخر قرن ۱۳ قمری نوشته شده و نویسنده آن گمنام است. بی بی خانم استرآبادی کتاب معایب الرجال را در پاسخ به این کتاب نوشته است.
محمد بن عمر واقدی (مرگ احتمالا ۲۰۷ یا ۲۰۹ هجری قمری) یکی از برجستهترین مورخین و سیرهنویسان سدهٔ دوم و سوم هجری بود. او آگاهی گستردهای دربارهٔ رخدادهای تاریخی داشته و بسیاری از تاریخنگاران از پژوهشهای او بهرهها بردهاند. واقدی از موالی بود و در سالهای پایانی فرمانروایی امویان زادهشد. در آینده به برمکیان پیوست. در روزگار مأمون به قضاوت رسید. نوشتههای او منبع اصلی بسیاری از تاریخنویسان بودهاست. اثر نامدار او که امروزه در دست نیست تاریخ کبیر نام داشته که طبری در نگارش تاریخش از آن بهره بردهاست. همچنین کتابی هم دربارهٔ صحابه و تابعین داشته که آن هم برجا نماندهاست. تنها نوشتهٔ او که اکنون در دست است کتابالمغازی است.
تبریز از آغاز تا قرن ۱۹ میلادی، تبریز و دودمان ایلخانی، ترکمنانان آق قویون لو و قره قویون لو، دودمان صفویه، پایان دوره صفویان و آغاز حکومت نادر، دودمان قاجار، جنگ ایران و روس، آنچه در اشغال تبریز پیش آمد، نتیجه جنگ دوم ایران و روس چه بود، تبریز قبل از مشروطیت، تبریز در انقلاب مشروطه و…